Financieren van duurzame energie-projecten #1: Het financieel model

Met een helder en goed onderbouwd financieel model, wordt het aantrekken van financiers voor uw duurzame energieproject een doelgericht proces. Met inzicht in uw onderhandelingsruimte en een onderbouwing van de ruimte voor aantrekkelijke financieringsvoorwaarden voor het project. We gaan er daarbij vanuit dat u het model gebruikt om een projectfinanciering aan te trekken. Dit is een financiering op basis van de verwachte kasstromen van het project (in tegenstelling tot de balansfinanciering, waar het de waarde van de bezittingen op de balans de financier zekerheid bieden).

Berekening operationele kasstromen

Begin, om te bepalen of u een uitgebreid financieel model nodig heeft, eerst met een korte berekening van de operationele kasstromen: hoeveel geld komt er jaarlijks binnen en hoeveel geld gaat er uit. Zo krijg u snel inzichtelijk of uw project verdienpotentieel én dus bestaansrecht heeft.

Komt er minder geld binnen dan er uit gaat? Dan heeft het project geen mogelijkheden voor het aantrekken van projectfinanciering. En met een beetje pech ook geen financieel bestaansrecht. In alle andere gevallen geldt: heeft het project een verdienpotentieel? Dan is de volgende stap om dit verder uit te werken in een uitgebreider financieel model.

Een duidelijk en toetsbaar financieel model is een model waar potentiële financiers gemakkelijk doorheen kunnen lopen met duidelijk gepresenteerde uitkomsten en volledige transparantie wat betreft aannames en parameters. Dit betekent dat duidelijk moet zijn wat de aannames zijn en waar deze vandaan komen. Het businessplan en financieel model sluiten op elkaar aan en vormen daarmee een robuust project.

Bovendien moet het financieel model de beslissing over een investering en de investeringsvoorwaarden kunnen faciliteren. Beargumenteer en presenteer het rendement die deze beslissing ondersteunen. Daarbij is het vooral belangrijk dat de bank een helder beeld krijgt van de beschikbare kasstromen voor rente en aflossing, en de debt service coverage ratio die daaruit voortkomt. Verder zal de bank kijken naar verschillende andere ratios zoals de capex/ kWp, opex / kWp, het project rendement en het aandeelhoudersrendement.  Tenslotte zal de financier een helder overzicht willen hebben van de investeringsbegroting. Dit is allemaal af te leiden uit de financiële overzichten zoals de winst- en verliesrekening, de balans en het kasstroomoverzicht.

Wanneer duidelijk is dat u een uitgebreid financieel model nodig heeft. En u bent op de hoogte van de voorwaarden waaraan dit moet voldoen; wat moet er dan in staan? Een helder financieel model bestaat uit de volgende onderdelen:

1. Een inputpagina waarin alle informatie staat die van invloed is op berekeningen voor het project. Dit betreft de invetseringsbegroting, aannames m.b.t. de inkomsten en kosten (waaronder ook aannames m.b.t. de zoninstraling en degradatie van zonnepanelen). Ook de aannames inzake de beoogde financiële structuur komen hier terug.
2. Een pagina met alle berekeningen wat betreft inkomsten, kosten, balansposten, financieringskosten, aflossingen, etc.
3. Een overzichtspagina met een financiële samenvatting van bijvoorbeeld een winst- en verliesrekening, de balans en een kasstroomoverzicht.
4. Een verdere uiteenzetting van de financiële kasstromen via een kasstroomwaterval (bij meerdere financiers). Op deze manier wordt duidelijk wie recht heeft op bepaalde kasstromen.
5. Een samenvattingspagina met daarin de belangrijkste ratio’s en outputs en ‘checks and balances’ zoals de check: is de balans in evenwicht, is de kaspositie niet negatief, worden de leningen volledig afgelost, zijn sources & uses gelijk, etc.

Wanneer deze onderdelen allemaal goed zijn gemodelleerd en er daadwerkelijk controle én inzicht is in het model en de werking ervan, kunnen er gevoeligheidsanalyses worden gedaan. Dit kan op verschillende manieren:

• Door bijvoorbeeld te kijken naar de effecten van een wijziging van 1 of meerdere variabelen;
• Door het opzetten van verschillende soorten scenario’s (base, best, worst);
• Met een gevoeligheidsanalyse wordt gekeken wat de invloed is van eenzelfde procentuele stijging/daling van de voornaamste parameters. Hiermee wordt inzicht verkregen in de variabelen die het meest gevoelig zijn voor de uitkomsten van het project. Grafieken (zoals een tornado-diagram) kunnen het een en ander visueel inzichtelijk maken.

Een gestructureerde aanpak als deze is essentieel voor uw eigen overzicht, maar ook om financiers en anderen een vliegende start te geven in de beoordeling van het duurzame energie project. U creëert hiermee vertrouwen en momentum voor een snelle en succesvolle financiering en realisatie.

De FAST methode

Om tot de verschillende onderdelen van het financieel model te komen, gebruiken we bij ECONNETIC de FAST (Flexible, Appropriate, Structured, Transparent) methode. Dit zijn een set regels en afspraken (best practices), ondersteunt door financiële ‘modelleerders’ over de hele wereld, die ervoor zorgen dat de aanpak, berekeningen en de presentatie van het financieel model flexible, appropriate, structured en transparent opgebouwd zijn. In het Nederlands: het model is flexibel (wijzigingen kunnen gemakkelijk worden toegepast), geschikt (het model geeft de juiste informatie om financiële afwegingen te maken), gestructureerd (een heldere en consequente opbouw van berekeningen) en transparant (begrijpelijk voor mensen die ermee moeten werken).

Een voorbeeld hiervan is de manier van berekenen. Met FAST gebeurt dit niet met lange formules in één cel met daarin verwijzingen naar verschillende tabbladen. Dit komen we in de praktijk vaak tegen bij modellen die niet overzichtelijk zijn. In plaats daarvan worden alle relevante parameters afgescheiden en overzichtelijk bij elkaar gezet. Daarbij wordt de toelichting op de bron of aanname gegeven. De parameters worden vervolgens gekoppeld weergegeven bij de plek waar de berekening plaatsvindt. De berekening wordt bovendien in kleine stapjes opgebroken. Zo kan een lezer in één oogopslag zien hoe een berekening in elkaar zit en begrijpen welke parameters in de berekening gebruikt worden.

Praktijkvoorbeelden

Bij ECONNETIC maken wij onze eigen modellen FAST, maar ook modellen voor opdrachtgevers. Zo hebben we bijvoorbeeld voor Zeeuwind zowel een FAST windmodel als een FAST zonmodel gemaakt. Op basis hiervan kan Zeeuwind de financiering voor zon- en windprojecten aantrekken. Voor Zon Exploitatie Nederland hebben we op basis van onze FAST modellen (en de daarbij behorende businessplannen) al diverse financieringen uit de markt gehaald. Van zowel de klanten als de financiers krijgen we daarbij terug dat onze modellen niet alleen goed werken en heel transparant zijn, maar ook dat ze heel bruikbaar zijn in het structureren van onderhandelingen.